Parşömen: Cilt VII
XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti (Dağılma Dönemi)
1. Püf Noktası: 19. Yüzyılın ana fikri **"denge politikası"**dır. Osmanlı, büyük devletlerin (İngiltere, Fransa, Rusya) kendi aralarındaki çıkar çatışmalarından faydalanarak ayakta kalmaya çalışmıştır.
2. Püf Noktası: Yüzyılın en büyük sorunu **Fransız İhtilali** ile yayılan **milliyetçilik** akımıdır. Çok uluslu olan Osmanlı, bu akımdan en çok etkilenen devlet olmuştur.
3. Püf Noktası: Milliyetçilik etkisiyle Osmanlı'ya karşı ilk isyan eden millet **Sırplar** (1804), bağımsızlığını kazanan ilk millet ise **Yunanlılar**'dır (1829 Edirne Ant.).
4. Padişah: II. Mahmut: "Gavur Padişah" olarak da anılır. Yaptığı köklü ıslahatlarla imparatorluğun çehresini değiştirmiş, Dağılma Dönemi'nin en önemli padişahıdır.
5. Püf Noktası: II. Mahmut, tahta çıkar çıkmaz Ayanlarla **Sened-i İttifak**'ı (1808) imzaladı. Bu belge ile padişah, ilk kez kendi gücü dışında bir gücün (ayanların) varlığını tanımıştır. Bu yönüyle Magna Carta'ya benzetilir.
6. Püf Noktası: Padişahın yetkilerini kısıtlayan ilk belge **Sened-i İttifak**'tır. Bu yüzden ilk demokratikleşme adımı sayılır.
7. Şifreleme: II. Mahmut'un Askeri Islahatları: **A.S.K.E.R** (**A**sakir-i Mansure-i Muhammediye'yi kurdu, **S**ekban-ı Cedit ve Eşkinci Ocağı'nı kurdu (kısa süreli), **K**... (Redif Birlikleri'ni kurdu), **E**... (Mekteb-i Harbiye ve Tıbbiye'yi açtı), **R**... (Yeniçeri Ocağı'nı kaldırdı)).
8. Püf Noktası: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması olayına **Vaka-i Hayriye** (Hayırlı Olay) denir (1826). Bu olay, ıslahatların önündeki en büyük engeli kaldırmıştır.
9. Püf Noktası: Asakir-i Mansure-i Muhammediye, Yeniçeri Ocağı yerine kurulan modern ordudur.
10. Püf Noktası: Köy ve mahallelerde güvenliği sağlamak için **Redif Birlikleri** kurulmuştur. (Tımar sisteminin boşluğunu doldurmak için).
11. Şifreleme: II. Mahmut'un Yönetim Alanındaki Islahatları: **D.İ.V.A.N** (**D**ivan-ı Hümayun'u kaldırdı, yerine Nazırlıklar (Bakanlıklar) kurdu, **İ**dari birimleri (vilayet, kaza, köy) düzenledi, **V**... (Memurlara pantolon, ceket, fes giyme zorunluluğu getirdi), **A**yanlığı kaldırdı, muhtarlıkları kurdu, **N**... (Posta Teşkilatı ve Karantina uygulamasını başlattı)).
12. Püf Noktası: Padişahın "Ben tebaamdan Müslüman'ı camide, Hristiyan'ı kilisede, Musevi'yi havrada fark ederim" sözü, **Osmanlıcılık** fikrinin temellerini atmıştır.
13. Püf Noktası: İlk resmi gazete olan **Takvim-i Vekayi**, II. Mahmut döneminde çıkarılmıştır.
14. Püf Noktası: İlk nüfus sayımı (askeri amaçlı), ilk posta teşkilatı, ilk karantina uygulaması, ilk yurt dışı gezisi (padişahın) bu dönemdedir.
15. Püf Noktası: Divan-ı Hümayun'un yerine **Heyet-i Vükela** (Bakanlar Kurulu) kurulmuştur. Sadrazamlık, Başvekalet'e dönüştürülmüştür.
16. Püf Noktası: Memurların terfi ve atama işleri için **Dar-ı Şura-yı Bab-ı Ali**, yargı işleri için **Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye** kurulmuştur. (Danıştay ve Yargıtay'ın temeli).
17. Püf Noktası: Müsadere usulü büyük ölçüde kaldırılmıştır. Bu, özel mülkiyeti güvence altına alan önemli bir adımdır.
18. Püf Noktası: Avrupa'ya ilk kez öğrenci **II. Mahmut** döneminde gönderilmiştir. Bu öğrenciler, Jön Türkler akımının temelini oluşturacaktır.
19. Püf Noktası: Eğitim alanında ilköğretim ilk kez zorunlu hale getirilmiştir (sadece İstanbul'da). Batı tarzı okullar (Mekteb-i Maarif-i Adliye, Mekteb-i Harbiye, Mekteb-i Tıbbiye) açılmıştır.
20. Püf Noktası: II. Mahmut'un ıslahatları, kendisinden sonraki **Tanzimat Dönemi**'ne zemin hazırlamıştır.
21. Püf Noktası: **Tanzimat Dönemi**, Tanzimat Fermanı'nın ilanı (1839) ile I. Meşrutiyet'in ilanı (1876) arasındaki dönemdir. Bu dönemde padişahlar **Abdülmecid** ve **Abdülaziz**'dir.
22. Püf Noktası: **Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Hümayunu)**, Padişah Abdülmecid döneminde, sadrazam Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunmuştur.
23. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı'nın ilan edilme nedenleri: Mısır sorununda (Kavalalı) Avrupa'nın desteğini almak, Avrupalı devletlerin iç işlerine karışmasını engellemek ve azınlık isyanlarını önlemek.
24. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı ile padişah, ilk kez kendi gücünün üstünde **kanun gücünün** varlığını kabul etmiştir. Bu, anayasal yönetime geçişin ilk aşamasıdır.
25. Şifreleme: Tanzimat Fermanı'nın getirdikleri: **H.A.K** (**H**erkesin can, mal, namus güvenliği sağlanacak, **A**skerlik vatan hizmeti olacak, **K**anun önünde herkes eşit olacak ve herkesten gelirine göre vergi alınacak).
26. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı, tüm Osmanlı halkına (Müslim ve gayrimüslim) yöneliktir. **Osmanlıcılık** fikrini pekiştirmeyi amaçlar.
27. Püf Noktası: **Islahat Fermanı (1856)**, Padişah Abdülmecid döneminde, Kırım Savaşı sonrası toplanan **Paris Konferansı**'nda Avrupalı devletlerin baskısıyla ilan edilmiştir.
28. Püf Noktası: Islahat Fermanı, Tanzimat'tan farklı olarak **sadece gayrimüslimlere** yönelik haklar içerir. Amacı, Avrupalıların azınlıkları bahane ederek iç işlerine karışmasını tamamen engellemektir.
29. Şifreleme: Islahat Fermanı'nın getirdikleri: **C.İ.P.S** (**C**izye vergisi kaldırıldı, **İ**şkence ve angarya yasaklandı, **P**... (Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler söylenmeyecek), **S**... (Gayrimüslimler de devlet memuru olabilecek, okul ve banka açabilecek)).
30. Püf Noktası: Islahat Fermanı, gayrimüslimlere Müslümanlardan daha fazla hak verdiği gerekçesiyle Müslüman halkın tepkisini çekmiş ve isyanları önleyememiştir.
31. Karşılaştırma: Tanzimat **iç dinamiklerle**, Islahat ise **dış baskıyla** ilan edilmiştir. Tanzimat **herkese**, Islahat **sadece gayrimüslimlere** yöneliktir.
32. Püf Noktası: İlk kağıt para (**Kaime**), ilk banka (**Bank-ı Dersaadet**), ilk demiryolu hattı, ilk telgraf hattı Tanzimat Dönemi'nde (Abdülmecid) yapılmıştır.
33. Püf Noktası: **Dolmabahçe Sarayı**, **Çırağan Sarayı** ve **Beylerbeyi Sarayı**, Padişah Abdülaziz döneminde yapılmıştır. Bu saraylar büyük bir israfa neden olmuştur.
34. Püf Noktası: İlk medeni kanun olan **Mecelle**, Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir komisyon tarafından Tanzimat Dönemi'nde hazırlanmıştır.
35. Püf Noktası: Yargıtay (**Divan-ı Ahkam-ı Adliye**) ve Danıştay'ın (**Şura-yı Devlet**) temelleri bu dönemde atılmıştır.
36. Kriz: Mısır Sorunu: Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyan ederek Osmanlı ordusunu yenmesi ve Kütahya'ya kadar gelmesidir.
37. Püf Noktası: Osmanlı, Kavalalı'ya karşı Rusya'dan yardım istemek zorunda kalmış, bu durum "denize düşen yılana sarılır" sözüyle özetlenmiştir.
38. Antlaşma: Hünkar İskelesi Antlaşması (1833): Rusya ile imzalandı. Bu antlaşma ile **Boğazlar Sorunu** ilk kez ortaya çıkmıştır. Rusya, Karadeniz'de büyük bir avantaj elde etmiştir.
39. Püf Noktası: Hünkar İskelesi Antlaşması, Osmanlı'nın Boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını tek başına kullandığı son antlaşmadır.
40. Antlaşma: Balta Limanı Ticaret Antlaşması (1838): İngiltere ile imzalandı. İngiliz tüccarlara büyük vergi indirimleri sağladı. Bu antlaşma, Osmanlı ekonomisini dışa bağımlı hale getirmiş ve **Osmanlı'yı Avrupa'nın açık pazarı** yapmıştır.
41. Konferans: Londra Konferansı (1840): Mısır Sorunu'nu çözmek için toplandı. Mısır'ın yönetimi Kavalalı ve ailesine bırakıldı, ancak Mısır hukuken Osmanlı'ya bağlı kaldı.
42. Sözleşme: Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841): Boğazlar ilk kez uluslararası bir statü kazandı. Boğazlar, Osmanlı egemenliğinde kalacak ancak barış zamanı tüm savaş gemilerine kapalı olacaktı.
43. Savaş: Kırım Savaşı (1853-1856): "Kutsal Yerler Sorunu" bahanesiyle Rusya'nın Osmanlı'ya saldırmasıyla başladı. Bu savaşta İngiltere, Fransa ve Piyemonte Osmanlı'nın yanında yer aldı.
44. Püf Noktası: Osmanlı Devleti, ilk dış borcu Kırım Savaşı sırasında **İngiltere**'den almıştır (Abdülmecid dönemi).
45. Püf Noktası: Rus Çarı'nın Kırım Savaşı öncesi Osmanlı için kullandığı **"Hasta Adam"** tabiri tarihe geçmiştir.
46. Konferans: Paris Konferansı (1856): Kırım Savaşı sonrası toplandı. Osmanlı Devleti, savaşı kazanmasına rağmen konferansta yenik devlet muamelesi gördü.
47. Püf Noktası: Paris Antlaşması'nda "Osmanlı'nın toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altındadır" maddesi, Osmanlı'nın artık kendi topraklarını koruyamayacak kadar zayıfladığını göstermiştir.
48. Püf Noktası: Osmanlı, 1875'te **Ramazan Kararnamesi** ile iflas ettiğini (moratoryum) açıklamıştır.
49. Kriz: 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı): Balkan bunalımı ve Panslavizm politikası nedeniyle çıktı. Osmanlı, hem Balkan hem de Kafkas cephesinde ağır bir yenilgi aldı.
50. Püf Noktası: 93 Harbi'nde Plevne'de **Gazi Osman Paşa**, Erzurum'da ise **Nene Hatun** halk direnişinin sembolü olmuştur.
51. Antlaşma: Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması (1878): Rusya ile imzalandı. Şartları çok ağır olduğu ve İngiltere'nin çıkarlarına ters düştüğü için yürürlüğe girmedi.
52. Antlaşma: Berlin Antlaşması (1878): Ayastefanos yerine imzalandı. Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu. Kars, Ardahan ve Batum Rusya'ya verildi. Ermeni meselesi ilk kez uluslararası bir sorun haline geldi.
53. Püf Noktası: İngiltere, Berlin'de Osmanlı'yı destekleme karşılığında **Kıbrıs**'a yerleşti. Fransa ise **Tunus**'u işgal etti.
54. Püf Noktası: Osmanlı borçlarını ödeyemeyince 1881'de **Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi)** kuruldu. Bu idare, Osmanlı'nın gelir kaynaklarına el koyarak ekonomik bağımsızlığını sona erdirmiştir.
55. Püf Noktası: **Jön Türkler (Genç Osmanlılar)**, Avrupa'ya giden öğrenciler ve aydınların oluşturduğu bir gruptur. Meşrutiyet yönetimini savunmuşlardır. Namık Kemal, Ziya Paşa, Mithat Paşa önemli isimleridir.
56. Padişah: Abdülaziz: Padişah yetkileriyle tahttan indirilen ilk padişahtır. Yurt dışına seyahat eden ilk padişahtır.
57. Padişah: V. Murad: Tahtta en kısa süre kalan (93 gün) padişahtır. Akli dengesi bozulduğu için tahttan indirilmiştir.
58. Püf Noktası: **I. Meşrutiyet (1876)**, Jön Türklerin baskısıyla Padişah II. Abdülhamit tarafından ilan edildi. Amaç, Tersane Konferansı'nda Avrupalıların iç işlerine karışmasını önlemekti.
59. Püf Noktası: İlk anayasa olan **Kanun-i Esasi** ilan edildi. İlk parlamento olan **Meclis-i Mebusan** ve **Meclis-i Ayan** açıldı.
60. Püf Noktasi: Kanun-i Esasi'ye göre son söz padişaha aitti. Padişahın meclisi açma-kapama ve sürgüne gönderme yetkisi vardı. Bu yüzden I. Meşrutiyet, "meşruti monarşi"den çok "mutlak monarşi"ye yakındı.
61. Püf Noktasi: II. Abdülhamit, 93 Harbi'ni bahane ederek meclisi kapattı ve anayasayı askıya aldı. Böylece I. Meşrutiyet sona erdi.
62. Püf Noktasi: 1878'den 1908'e kadar süren II. Abdülhamit'in baskıcı yönetimine **İstibdat Dönemi** denir.
63. Püf Noktası: II. Abdülhamit döneminde devletin resmi ideolojisi **İslamcılık (Panislamizm)** olmuştur. Amaç, halifenin gücünü kullanarak tüm Müslümanları bir arada tutmaktı.
64. Püf Noktası: Bu dönemde eğitime çok önem verildi. Okullar açıldı, demiryolları (Hicaz Demiryolu) yapıldı, telgraf ağı genişletildi.
65. Püf Noktasi: Alman İmparatoru II. Wilhelm ile yakın ilişkiler kuruldu. Bu, **Alman hayranlığı** politikasının başlangıcıdır.
66. Püf Noktası: Jön Türklerin devamı olan **İttihat ve Terakki Cemiyeti**, II. Abdülhamit'e karşı en büyük muhalefeti oluşturdu.
67. Püf Noktası: İttihat ve Terakki'nin Reval Görüşmeleri'ni bahane ederek başlattığı isyan sonucu **II. Meşrutiyet** ilan edildi (1908).
68. Püf Noktasi: II. Meşrutiyet'in ilanı sırasındaki kargaşadan yararlanan **Bulgaristan** bağımsız oldu, **Avusturya-Macaristan** Bosna-Hersek'i ilhak etti, **Girit** Yunanistan'a bağlandı.
69. Püf Noktası: Meşrutiyet rejimini yıkmaya yönelik ilk isyan olan **31 Mart Vakası**'nı, Selanik'ten gelen **Hareket Ordusu** bastırmıştır. Bu ordunun kurmay başkanı **Mustafa Kemal**'di.
70. Püf Noktası: 31 Mart Vakası sonrası II. Abdülhamit tahttan indirildi, yerine V. Mehmet Reşat getirildi. İttihat ve Terakki yönetime tamamen hakim oldu.
71. Şifreleme: 19. Yüzyıl Fikir Akımları: **O.İ.T.B** (**O**smanlıcılık (herkes eşit), **İ**slamcılık (Müslümanlar birleşsin), **T**ürkçülük (Türkler birleşsin), **B**atıcılık (Batı'yı örnek alalım)).
72. Püf Noktası: **Osmanlıcılık**, Balkan Savaşları ile iflas etmiştir. **İslamcılık**, I. Dünya Savaşı'nda Arapların isyanıyla iflas etmiştir.
73. Püf Noktası: **Türkçülük**, Milli Mücadele'nin temel ideolojisi olmuştur.
74. Püf Noktası: İlk özel gazete **Tercüman-ı Ahval**, Şinasi ve Agah Efendi tarafından çıkarılmıştır.
75. Püf Noktası: Darülfünun (İstanbul Üniversitesi), Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Fakültesi) II. Abdülhamit döneminde açılmıştır.
76. Püf Noktası: İlk anayasamız olan Kanun-i Esasi, Belçika ve Prusya anayasaları örnek alınarak hazırlanmıştır.
77. Püf Noktası: 1909'da Kanun-i Esasi'de yapılan değişikliklerle padişahın yetkileri kısıtlanmış, meclisin yetkileri artırılmıştır. Böylece gerçek parlamenter sisteme geçilmiştir.
78. Püf Noktası: Türk tarihinde ilk kez çok partili hayata **II. Meşrutiyet** döneminde geçilmiştir (İttihat ve Terakki, Ahrar Fırkası vb.).
79. Püf Noktası: Trablusgarp Savaşı (1911), İtalya'nın sömürge arayışıyla başladı. Mustafa Kemal'in ilk askeri başarısıdır.
80. Antlaşma: Uşi Antlaşması (1912): Trablusgarp İtalya'ya bırakıldı. On İki Ada ise Balkan Savaşları bitene kadar geçici olarak İtalya'ya verildi.
81. Savaş: I. Balkan Savaşı (1912): Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Bulgaristan Osmanlı'ya saldırdı. Osmanlı ağır bir yenilgi aldı.
82. Püf Noktası: I. Balkan Savaşı'nın kaybedilmesinde ordunun siyasete karışması en büyük etkendir.
83. Püf Noktası: I. Balkan Savaşı sonunda **Arnavutluk**, Osmanlı'dan ayrılan son Balkan devleti oldu.
84. Püf Noktası: İttihat ve Terakki, I. Balkan Savaşı'ndaki yenilgiyi bahane ederek **Bab-ı Ali Baskını** ile hükümeti devirip yönetime tamamen el koydu (1913).
85. Savaş: II. Balkan Savaşı (1913): I. Balkan Savaşı'nda en çok toprağı alan Bulgaristan'a karşı diğer Balkan devletleri ve Romanya savaştı. Osmanlı da bu fırsattan yararlanarak Edirne ve Kırklareli'ni geri aldı.
86. Püf Noktası: Edirne'yi geri alan komutan **Enver Paşa**, "Edirne Fatihi" olarak anılmıştır.
87. Antlaşma: Londra Antlaşması (1913): I. Balkan Savaşı'nı bitirdi. Osmanlı'nın batı sınırı **Midye-Enez hattı** oldu.
88. Püf Noktası: Balkan Savaşları sonunda Balkanlardaki Türk hakimiyeti tamamen sona erdi ve Balkanlardan Anadolu'ya büyük bir göç dalgası başladı. Bu durum, Anadolu'da Türkçülük fikrini güçlendirdi.
89. Püf Noktası: Osmanlı Bankası (Bank-ı Osmani-i Şahane) ve Ziraat Bankası, II. Abdülhamit döneminde faaliyet göstermiştir.
90. Püf Noktası: İlk kadın dergisi **Terakki-i Muhadderat** bu dönemde çıkmıştır.
91. Püf Noktası: İlk resim sergisini açan kişi **Şeker Ahmet Paşa**'dır.
92. Püf Noktası: Arkeolojinin kurucusu ve ilk müzenin (Arkeoloji Müzesi) kurucusu **Osman Hamdi Bey**'dir. "Kaplumbağa Terbiyecisi" en ünlü tablosudur.
93. Püf Noktası: Darülaceze (Düşkünler Evi), II. Abdülhamit döneminde kurulmuş önemli bir sosyal yardım kurumudur.
94. Püf Noktası: Mızıka-i Hümayun, II. Mahmut döneminde kurulan modern bando okuludur.
95. Püf Noktası: "Boğaz'ın hasta adamı" tabiri, Kırım Savaşı sırasında Rus Çarı I. Nikolay tarafından İngiliz elçisine söylenmiştir.
96. Püf Noktası: 19. yüzyılda demiryolları genellikle yabancı şirketler tarafından yapılmış ve işletilmiştir. Amaç, Osmanlı'nın yeraltı kaynaklarını limanlara ulaştırmaktır.
97. Püf Noktası: Panslavizm, Rusya'nın tüm Slavları kendi liderliğinde birleştirme politikasıdır. Osmanlı'daki Balkan isyanlarının en büyük nedenidir.
98. Püf Noktası: İlk Tiyatro, Güllü Agop tarafından kurulmuştur.
99. Püf Noktası: Bu yüzyıl, imparatorluğun ayakta kalabilmek için her yolu denediği, siyasi, askeri, sosyal ve kültürel alanda en köklü değişimlerin yaşandığı bir "reformlar çağıdır".
100. Püf Noktası: Dağılmayı önlemek için ortaya atılan fikir akımları, imparatorluğun çöküşünü engelleyememiş ancak **Türkçülük akımı**, kurulacak olan yeni Türk devletinin (Türkiye Cumhuriyeti) temel ideolojisi olmuştur.
Parşömen: Cilt VII
XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti (Dağılma Dönemi)
1. Püf Noktası: 19. Yüzyılın ana fikri **"denge politikası"**dır. Osmanlı, büyük devletlerin (İngiltere, Fransa, Rusya) kendi aralarındaki çıkar çatışmalarından faydalanarak ayakta kalmaya çalışmıştır.
2. Püf Noktası: Yüzyılın en büyük sorunu **Fransız İhtilali** ile yayılan **milliyetçilik** akımıdır. Çok uluslu olan Osmanlı, bu akımdan en çok etkilenen devlet olmuştur.
3. Püf Noktası: Milliyetçilik etkisiyle Osmanlı'ya karşı ilk isyan eden millet **Sırplar** (1804), bağımsızlığını kazanan ilk millet ise **Yunanlılar**'dır (1829 Edirne Ant.).
4. Padişah: II. Mahmut: "Gavur Padişah" olarak da anılır. Yaptığı köklü ıslahatlarla imparatorluğun çehresini değiştirmiş, Dağılma Dönemi'nin en önemli padişahıdır.
5. Püf Noktası: II. Mahmut, tahta çıkar çıkmaz Ayanlarla **Sened-i İttifak**'ı (1808) imzaladı. Bu belge ile padişah, ilk kez kendi gücü dışında bir gücün (ayanların) varlığını tanımıştır. Bu yönüyle Magna Carta'ya benzetilir.
6. Püf Noktası: Padişahın yetkilerini kısıtlayan ilk belge **Sened-i İttifak**'tır. Bu yüzden ilk demokratikleşme adımı sayılır.
7. Şifreleme: II. Mahmut'un Askeri Islahatları: **A.S.K.E.R** (**A**sakir-i Mansure-i Muhammediye'yi kurdu, **S**ekban-ı Cedit ve Eşkinci Ocağı'nı kurdu (kısa süreli), **K**... (Redif Birlikleri'ni kurdu), **E**... (Mekteb-i Harbiye ve Tıbbiye'yi açtı), **R**... (Yeniçeri Ocağı'nı kaldırdı)).
8. Püf Noktası: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması olayına **Vaka-i Hayriye** (Hayırlı Olay) denir (1826). Bu olay, ıslahatların önündeki en büyük engeli kaldırmıştır.
9. Püf Noktası: Asakir-i Mansure-i Muhammediye, Yeniçeri Ocağı yerine kurulan modern ordudur.
10. Püf Noktası: Köy ve mahallelerde güvenliği sağlamak için **Redif Birlikleri** kurulmuştur. (Tımar sisteminin boşluğunu doldurmak için).
11. Şifreleme: II. Mahmut'un Yönetim Alanındaki Islahatları: **D.İ.V.A.N** (**D**ivan-ı Hümayun'u kaldırdı, yerine Nazırlıklar (Bakanlıklar) kurdu, **İ**dari birimleri (vilayet, kaza, köy) düzenledi, **V**... (Memurlara pantolon, ceket, fes giyme zorunluluğu getirdi), **A**yanlığı kaldırdı, muhtarlıkları kurdu, **N**... (Posta Teşkilatı ve Karantina uygulamasını başlattı)).
12. Püf Noktası: Padişahın "Ben tebaamdan Müslüman'ı camide, Hristiyan'ı kilisede, Musevi'yi havrada fark ederim" sözü, **Osmanlıcılık** fikrinin temellerini atmıştır.
13. Püf Noktası: İlk resmi gazete olan **Takvim-i Vekayi**, II. Mahmut döneminde çıkarılmıştır.
14. Püf Noktası: İlk nüfus sayımı (askeri amaçlı), ilk posta teşkilatı, ilk karantina uygulaması, ilk yurt dışı gezisi (padişahın) bu dönemdedir.
15. Püf Noktası: Divan-ı Hümayun'un yerine **Heyet-i Vükela** (Bakanlar Kurulu) kurulmuştur. Sadrazamlık, Başvekalet'e dönüştürülmüştür.
16. Püf Noktası: Memurların terfi ve atama işleri için **Dar-ı Şura-yı Bab-ı Ali**, yargı işleri için **Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye** kurulmuştur. (Danıştay ve Yargıtay'ın temeli).
17. Püf Noktası: Müsadere usulü büyük ölçüde kaldırılmıştır. Bu, özel mülkiyeti güvence altına alan önemli bir adımdır.
18. Püf Noktası: Avrupa'ya ilk kez öğrenci **II. Mahmut** döneminde gönderilmiştir. Bu öğrenciler, Jön Türkler akımının temelini oluşturacaktır.
19. Püf Noktası: Eğitim alanında ilköğretim ilk kez zorunlu hale getirilmiştir (sadece İstanbul'da). Batı tarzı okullar (Mekteb-i Maarif-i Adliye, Mekteb-i Harbiye, Mekteb-i Tıbbiye) açılmıştır.
20. Püf Noktası: II. Mahmut'un ıslahatları, kendisinden sonraki **Tanzimat Dönemi**'ne zemin hazırlamıştır.
21. Püf Noktası: **Tanzimat Dönemi**, Tanzimat Fermanı'nın ilanı (1839) ile I. Meşrutiyet'in ilanı (1876) arasındaki dönemdir. Bu dönemde padişahlar **Abdülmecid** ve **Abdülaziz**'dir.
22. Püf Noktası: **Tanzimat Fermanı (Gülhane Hatt-ı Hümayunu)**, Padişah Abdülmecid döneminde, sadrazam Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunmuştur.
23. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı'nın ilan edilme nedenleri: Mısır sorununda (Kavalalı) Avrupa'nın desteğini almak, Avrupalı devletlerin iç işlerine karışmasını engellemek ve azınlık isyanlarını önlemek.
24. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı ile padişah, ilk kez kendi gücünün üstünde **kanun gücünün** varlığını kabul etmiştir. Bu, anayasal yönetime geçişin ilk aşamasıdır.
25. Şifreleme: Tanzimat Fermanı'nın getirdikleri: **H.A.K** (**H**erkesin can, mal, namus güvenliği sağlanacak, **A**skerlik vatan hizmeti olacak, **K**anun önünde herkes eşit olacak ve herkesten gelirine göre vergi alınacak).
26. Püf Noktası: Tanzimat Fermanı, tüm Osmanlı halkına (Müslim ve gayrimüslim) yöneliktir. **Osmanlıcılık** fikrini pekiştirmeyi amaçlar.
27. Püf Noktası: **Islahat Fermanı (1856)**, Padişah Abdülmecid döneminde, Kırım Savaşı sonrası toplanan **Paris Konferansı**'nda Avrupalı devletlerin baskısıyla ilan edilmiştir.
28. Püf Noktası: Islahat Fermanı, Tanzimat'tan farklı olarak **sadece gayrimüslimlere** yönelik haklar içerir. Amacı, Avrupalıların azınlıkları bahane ederek iç işlerine karışmasını tamamen engellemektir.
29. Şifreleme: Islahat Fermanı'nın getirdikleri: **C.İ.P.S** (**C**izye vergisi kaldırıldı, **İ**şkence ve angarya yasaklandı, **P**... (Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler söylenmeyecek), **S**... (Gayrimüslimler de devlet memuru olabilecek, okul ve banka açabilecek)).
30. Püf Noktası: Islahat Fermanı, gayrimüslimlere Müslümanlardan daha fazla hak verdiği gerekçesiyle Müslüman halkın tepkisini çekmiş ve isyanları önleyememiştir.
31. Karşılaştırma: Tanzimat **iç dinamiklerle**, Islahat ise **dış baskıyla** ilan edilmiştir. Tanzimat **herkese**, Islahat **sadece gayrimüslimlere** yöneliktir.
32. Püf Noktası: İlk kağıt para (**Kaime**), ilk banka (**Bank-ı Dersaadet**), ilk demiryolu hattı, ilk telgraf hattı Tanzimat Dönemi'nde (Abdülmecid) yapılmıştır.
33. Püf Noktası: **Dolmabahçe Sarayı**, **Çırağan Sarayı** ve **Beylerbeyi Sarayı**, Padişah Abdülaziz döneminde yapılmıştır. Bu saraylar büyük bir israfa neden olmuştur.
34. Püf Noktası: İlk medeni kanun olan **Mecelle**, Ahmet Cevdet Paşa başkanlığında bir komisyon tarafından Tanzimat Dönemi'nde hazırlanmıştır.
35. Püf Noktası: Yargıtay (**Divan-ı Ahkam-ı Adliye**) ve Danıştay'ın (**Şura-yı Devlet**) temelleri bu dönemde atılmıştır.
36. Kriz: Mısır Sorunu: Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyan ederek Osmanlı ordusunu yenmesi ve Kütahya'ya kadar gelmesidir.
37. Püf Noktası: Osmanlı, Kavalalı'ya karşı Rusya'dan yardım istemek zorunda kalmış, bu durum "denize düşen yılana sarılır" sözüyle özetlenmiştir.
38. Antlaşma: Hünkar İskelesi Antlaşması (1833): Rusya ile imzalandı. Bu antlaşma ile **Boğazlar Sorunu** ilk kez ortaya çıkmıştır. Rusya, Karadeniz'de büyük bir avantaj elde etmiştir.
39. Püf Noktası: Hünkar İskelesi Antlaşması, Osmanlı'nın Boğazlar üzerindeki egemenlik hakkını tek başına kullandığı son antlaşmadır.
40. Antlaşma: Balta Limanı Ticaret Antlaşması (1838): İngiltere ile imzalandı. İngiliz tüccarlara büyük vergi indirimleri sağladı. Bu antlaşma, Osmanlı ekonomisini dışa bağımlı hale getirmiş ve **Osmanlı'yı Avrupa'nın açık pazarı** yapmıştır.
41. Konferans: Londra Konferansı (1840): Mısır Sorunu'nu çözmek için toplandı. Mısır'ın yönetimi Kavalalı ve ailesine bırakıldı, ancak Mısır hukuken Osmanlı'ya bağlı kaldı.
42. Sözleşme: Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841): Boğazlar ilk kez uluslararası bir statü kazandı. Boğazlar, Osmanlı egemenliğinde kalacak ancak barış zamanı tüm savaş gemilerine kapalı olacaktı.
43. Savaş: Kırım Savaşı (1853-1856): "Kutsal Yerler Sorunu" bahanesiyle Rusya'nın Osmanlı'ya saldırmasıyla başladı. Bu savaşta İngiltere, Fransa ve Piyemonte Osmanlı'nın yanında yer aldı.
44. Püf Noktası: Osmanlı Devleti, ilk dış borcu Kırım Savaşı sırasında **İngiltere**'den almıştır (Abdülmecid dönemi).
45. Püf Noktası: Rus Çarı'nın Kırım Savaşı öncesi Osmanlı için kullandığı **"Hasta Adam"** tabiri tarihe geçmiştir.
46. Konferans: Paris Konferansı (1856): Kırım Savaşı sonrası toplandı. Osmanlı Devleti, savaşı kazanmasına rağmen konferansta yenik devlet muamelesi gördü.
47. Püf Noktası: Paris Antlaşması'nda "Osmanlı'nın toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altındadır" maddesi, Osmanlı'nın artık kendi topraklarını koruyamayacak kadar zayıfladığını göstermiştir.
48. Püf Noktası: Osmanlı, 1875'te **Ramazan Kararnamesi** ile iflas ettiğini (moratoryum) açıklamıştır.
49. Kriz: 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı): Balkan bunalımı ve Panslavizm politikası nedeniyle çıktı. Osmanlı, hem Balkan hem de Kafkas cephesinde ağır bir yenilgi aldı.
50. Püf Noktası: 93 Harbi'nde Plevne'de **Gazi Osman Paşa**, Erzurum'da ise **Nene Hatun** halk direnişinin sembolü olmuştur.
51. Antlaşma: Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması (1878): Rusya ile imzalandı. Şartları çok ağır olduğu ve İngiltere'nin çıkarlarına ters düştüğü için yürürlüğe girmedi.
52. Antlaşma: Berlin Antlaşması (1878): Ayastefanos yerine imzalandı. Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu. Kars, Ardahan ve Batum Rusya'ya verildi. Ermeni meselesi ilk kez uluslararası bir sorun haline geldi.
53. Püf Noktası: İngiltere, Berlin'de Osmanlı'yı destekleme karşılığında **Kıbrıs**'a yerleşti. Fransa ise **Tunus**'u işgal etti.
54. Püf Noktası: Osmanlı borçlarını ödeyemeyince 1881'de **Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi)** kuruldu. Bu idare, Osmanlı'nın gelir kaynaklarına el koyarak ekonomik bağımsızlığını sona erdirmiştir.
55. Püf Noktası: **Jön Türkler (Genç Osmanlılar)**, Avrupa'ya giden öğrenciler ve aydınların oluşturduğu bir gruptur. Meşrutiyet yönetimini savunmuşlardır. Namık Kemal, Ziya Paşa, Mithat Paşa önemli isimleridir.
56. Padişah: Abdülaziz: Padişah yetkileriyle tahttan indirilen ilk padişahtır. Yurt dışına seyahat eden ilk padişahtır.
57. Padişah: V. Murad: Tahtta en kısa süre kalan (93 gün) padişahtır. Akli dengesi bozulduğu için tahttan indirilmiştir.
58. Püf Noktası: **I. Meşrutiyet (1876)**, Jön Türklerin baskısıyla Padişah II. Abdülhamit tarafından ilan edildi. Amaç, Tersane Konferansı'nda Avrupalıların iç işlerine karışmasını önlemekti.
59. Püf Noktası: İlk anayasa olan **Kanun-i Esasi** ilan edildi. İlk parlamento olan **Meclis-i Mebusan** ve **Meclis-i Ayan** açıldı.
60. Püf Noktasi: Kanun-i Esasi'ye göre son söz padişaha aitti. Padişahın meclisi açma-kapama ve sürgüne gönderme yetkisi vardı. Bu yüzden I. Meşrutiyet, "meşruti monarşi"den çok "mutlak monarşi"ye yakındı.
61. Püf Noktasi: II. Abdülhamit, 93 Harbi'ni bahane ederek meclisi kapattı ve anayasayı askıya aldı. Böylece I. Meşrutiyet sona erdi.
62. Püf Noktasi: 1878'den 1908'e kadar süren II. Abdülhamit'in baskıcı yönetimine **İstibdat Dönemi** denir.
63. Püf Noktası: II. Abdülhamit döneminde devletin resmi ideolojisi **İslamcılık (Panislamizm)** olmuştur. Amaç, halifenin gücünü kullanarak tüm Müslümanları bir arada tutmaktı.
64. Püf Noktası: Bu dönemde eğitime çok önem verildi. Okullar açıldı, demiryolları (Hicaz Demiryolu) yapıldı, telgraf ağı genişletildi.
65. Püf Noktasi: Alman İmparatoru II. Wilhelm ile yakın ilişkiler kuruldu. Bu, **Alman hayranlığı** politikasının başlangıcıdır.
66. Püf Noktası: Jön Türklerin devamı olan **İttihat ve Terakki Cemiyeti**, II. Abdülhamit'e karşı en büyük muhalefeti oluşturdu.
67. Püf Noktası: İttihat ve Terakki'nin Reval Görüşmeleri'ni bahane ederek başlattığı isyan sonucu **II. Meşrutiyet** ilan edildi (1908).
68. Püf Noktasi: II. Meşrutiyet'in ilanı sırasındaki kargaşadan yararlanan **Bulgaristan** bağımsız oldu, **Avusturya-Macaristan** Bosna-Hersek'i ilhak etti, **Girit** Yunanistan'a bağlandı.
69. Püf Noktası: Meşrutiyet rejimini yıkmaya yönelik ilk isyan olan **31 Mart Vakası**'nı, Selanik'ten gelen **Hareket Ordusu** bastırmıştır. Bu ordunun kurmay başkanı **Mustafa Kemal**'di.
70. Püf Noktası: 31 Mart Vakası sonrası II. Abdülhamit tahttan indirildi, yerine V. Mehmet Reşat getirildi. İttihat ve Terakki yönetime tamamen hakim oldu.
71. Şifreleme: 19. Yüzyıl Fikir Akımları: **O.İ.T.B** (**O**smanlıcılık (herkes eşit), **İ**slamcılık (Müslümanlar birleşsin), **T**ürkçülük (Türkler birleşsin), **B**atıcılık (Batı'yı örnek alalım)).
72. Püf Noktası: **Osmanlıcılık**, Balkan Savaşları ile iflas etmiştir. **İslamcılık**, I. Dünya Savaşı'nda Arapların isyanıyla iflas etmiştir.
73. Püf Noktası: **Türkçülük**, Milli Mücadele'nin temel ideolojisi olmuştur.
74. Püf Noktası: İlk özel gazete **Tercüman-ı Ahval**, Şinasi ve Agah Efendi tarafından çıkarılmıştır.
75. Püf Noktası: Darülfünun (İstanbul Üniversitesi), Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Fakültesi) II. Abdülhamit döneminde açılmıştır.
76. Püf Noktası: İlk anayasamız olan Kanun-i Esasi, Belçika ve Prusya anayasaları örnek alınarak hazırlanmıştır.
77. Püf Noktası: 1909'da Kanun-i Esasi'de yapılan değişikliklerle padişahın yetkileri kısıtlanmış, meclisin yetkileri artırılmıştır. Böylece gerçek parlamenter sisteme geçilmiştir.
78. Püf Noktası: Türk tarihinde ilk kez çok partili hayata **II. Meşrutiyet** döneminde geçilmiştir (İttihat ve Terakki, Ahrar Fırkası vb.).
79. Püf Noktası: Trablusgarp Savaşı (1911), İtalya'nın sömürge arayışıyla başladı. Mustafa Kemal'in ilk askeri başarısıdır.
80. Antlaşma: Uşi Antlaşması (1912): Trablusgarp İtalya'ya bırakıldı. On İki Ada ise Balkan Savaşları bitene kadar geçici olarak İtalya'ya verildi.
81. Savaş: I. Balkan Savaşı (1912): Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Bulgaristan Osmanlı'ya saldırdı. Osmanlı ağır bir yenilgi aldı.
82. Püf Noktası: I. Balkan Savaşı'nın kaybedilmesinde ordunun siyasete karışması en büyük etkendir.
83. Püf Noktası: I. Balkan Savaşı sonunda **Arnavutluk**, Osmanlı'dan ayrılan son Balkan devleti oldu.
84. Püf Noktası: İttihat ve Terakki, I. Balkan Savaşı'ndaki yenilgiyi bahane ederek **Bab-ı Ali Baskını** ile hükümeti devirip yönetime tamamen el koydu (1913).
85. Savaş: II. Balkan Savaşı (1913): I. Balkan Savaşı'nda en çok toprağı alan Bulgaristan'a karşı diğer Balkan devletleri ve Romanya savaştı. Osmanlı da bu fırsattan yararlanarak Edirne ve Kırklareli'ni geri aldı.
86. Püf Noktası: Edirne'yi geri alan komutan **Enver Paşa**, "Edirne Fatihi" olarak anılmıştır.
87. Antlaşma: Londra Antlaşması (1913): I. Balkan Savaşı'nı bitirdi. Osmanlı'nın batı sınırı **Midye-Enez hattı** oldu.
88. Püf Noktası: Balkan Savaşları sonunda Balkanlardaki Türk hakimiyeti tamamen sona erdi ve Balkanlardan Anadolu'ya büyük bir göç dalgası başladı. Bu durum, Anadolu'da Türkçülük fikrini güçlendirdi.
89. Püf Noktası: Osmanlı Bankası (Bank-ı Osmani-i Şahane) ve Ziraat Bankası, II. Abdülhamit döneminde faaliyet göstermiştir.
90. Püf Noktası: İlk kadın dergisi **Terakki-i Muhadderat** bu dönemde çıkmıştır.
91. Püf Noktası: İlk resim sergisini açan kişi **Şeker Ahmet Paşa**'dır.
92. Püf Noktası: Arkeolojinin kurucusu ve ilk müzenin (Arkeoloji Müzesi) kurucusu **Osman Hamdi Bey**'dir. "Kaplumbağa Terbiyecisi" en ünlü tablosudur.
93. Püf Noktası: Darülaceze (Düşkünler Evi), II. Abdülhamit döneminde kurulmuş önemli bir sosyal yardım kurumudur.
94. Püf Noktası: Mızıka-i Hümayun, II. Mahmut döneminde kurulan modern bando okuludur.
95. Püf Noktası: "Boğaz'ın hasta adamı" tabiri, Kırım Savaşı sırasında Rus Çarı I. Nikolay tarafından İngiliz elçisine söylenmiştir.
96. Püf Noktası: 19. yüzyılda demiryolları genellikle yabancı şirketler tarafından yapılmış ve işletilmiştir. Amaç, Osmanlı'nın yeraltı kaynaklarını limanlara ulaştırmaktır.
97. Püf Noktası: Panslavizm, Rusya'nın tüm Slavları kendi liderliğinde birleştirme politikasıdır. Osmanlı'daki Balkan isyanlarının en büyük nedenidir.
98. Püf Noktası: İlk Tiyatro, Güllü Agop tarafından kurulmuştur.
99. Püf Noktası: Bu yüzyıl, imparatorluğun ayakta kalabilmek için her yolu denediği, siyasi, askeri, sosyal ve kültürel alanda en köklü değişimlerin yaşandığı bir "reformlar çağıdır".
100. Püf Noktası: Dağılmayı önlemek için ortaya atılan fikir akımları, imparatorluğun çöküşünü engelleyememiş ancak **Türkçülük akımı**, kurulacak olan yeni Türk devletinin (Türkiye Cumhuriyeti) temel ideolojisi olmuştur.